Een vrije en veerkrachtige samenleving ontstaat niet vanzelf en blijft niet vanzelf bestaan. In dit themanummer verkennen we de publieke onderwijstaak van het hoger beroepsonderwijs om studenten te onderwijzen de gemeenschappelijke wereld én het publieke gesprek over die wereld centraal te stellen. Met dit themanummer willen wij iets tegenover het vigerende marktdenken zetten. We laten ons hierbij inspireren door het gedachtegoed van Hannah Arendt (1906–1975). Ze heeft uitgebreid geschreven over ‘het publieke’. Ze verbindt de inzet van wetenschappelijke kennis en (...) technologie met het politieke vraagstuk: willen we daadwerkelijk leven in de wereld die we aan het scheppen zijn? Arendts gedachtegoed biedt volop handvatten om op verschillende niveaus van het hoger beroepsonderwijs deze taak te doordenken en invulling te geven. (shrink)

Though Helmuth Plessner (1892-1985) elaborated his philosophical anthropology independently of the classical pragmatisms, there are many parallels with them. He combined a phenomenology of living beings (a parallel with William James) with a semiotic reconstruction (a parallel with Charles Sanders Peirce) of what we are already using whenever we specify living beings, among them ourselves as human living beings in nature, culture, and society. In Plessner’s distinction between having a body (Körperhaben) and being (or living) a body (Leibsein), there is (...) a parallel with George Herbert Mead’s “Me” (taking over the perspective of others) and “I” (spontaneous actions/reactions of an organism in a situation). Dewey and Plessner elaborated a public procedure for overcoming the old dualism of matter and idea in a process of learning better habits. Their historical conceptions of communication involve the primacy of interactions on three levels (discursive, conscious, pre-conscious living). Facing the plasticity of human conduct, both approaches open the door to a pluralistic self-understanding that includes value-conflicts and that therefore needs civilized forms to solve such conflicts. With regard to the limits of human conduct, Plessner proposed a phenomenology (of laughing and crying) that seems to have no equivalent in pragmatism. (shrink)

The article provides a new interpretation of the most widely cited essay on historical consciousness, Friedrich Nietzsche?s?On the use and abuse of history for life? from 1874, reconnecting it to current debates in educational science and the role of the historian and educator in a post-colonial situation. It reminds us how historical consciousness is an always contested and critical space, where our existential commitment to justice is also tested. The interpretation moves beyond the standard understanding of Nietzsche as only favouring (...) a life-affirming use of history. It displays how his argument opens the door toward understanding historical consciousness as a transcultural ethical space of an encounter between the dead and the living. It addresses the contemporary debate in education science concerning the relation and preference between a broader and more limited notion of historical consciousness, questioning the possibility of a conclusive theory of historical consciousness for practical-pedagogical purposes. It exemplifies its conclusions in regard to the legacies of the Holocaust and to Apartheid, as also pedagogical challenges. (shrink)

This paper examines how death is managed in a larger regional hospital within the Norwegian health‐care. The central focus of my paper concerns variations in how healthcare personnel enact death and handle the dead patient. Over several decades, modern standardised hospital death has come under critique in the western world. Such critique has resulted in changes in the standardisation of hospital deaths within Norwegian health‐care. In the wake of the hospice movement and with greater focus on palliative care, doors have (...) gradually been opened and relatives of the deceased are now more often invited to participate. I explore how the medical practice around death along with the procedure manual of post‐mortem care at Trondheim University Hospital has changed. I argue that in the late‐modern context, standardisation of hospital death is a multidimensional affair, embedded in a far more comprehensive framework than the depersonalised medico‐legal. In the late‐modern Norwegian hospital, interdisciplinary negotiation and co‐operation has allowed a number of different agendas to co‐exist, without any ensuing loss of the medical power holder's authority to broker death. I follow Mol's notion of praxiographic orientation of the actor–network approach while exploring this medical practice. (shrink)

Soms is het ongepast om jezelf te beoordelen vanuit een extern gezichtspunt en soms is het zelfs onmogelijk om dat te doen. Het standpunt van anderen kan dus op twee manieren ontoegankelijk zijn, doch dit betekent niet dat het vanzelf ook als onbelangrijk wordt ervaren. Integendeel, het niet in te nemen standpunt van anderen bepaalt vaak in hoge mate de wijze waarop wij tegen onszelf aankijken. Onze zelfwaardering blijkt zodoende op een onophefbare manier afhankelijk van anderen. -/- Deze algemene stelling (...) vormt de kern van het voorliggende boek. Ze wordt gaandeweg ontwikkeld en onderbouwd in discussie met de bestaande analytisch-filosofische literatuur. De dubbele asymmetrie tussen zelfwaardering en waardering van anderen wordt door hedendaagse auteurs namelijk vaak miskend. Als zodanig kan men spreken van een opvallende en gemeenschappelijke lacune in de actuele debatten over bescheidenheid, ijdelheid en trots. (shrink)

Talk of ‘brains deciding’, ‘brains inferring’ or ‘brains perceiving’ is common in contemporary cognitive science and neuroscience. A number of authors (most notably Peter Hacker and Maxwell Bennett) argue that such talk commits a category mistake; deciding, making inferences or perceiving are abilities properly ascribed to humans and not to human subsystems or subparts. Here I will argue that ascribing such properties to human brains or cognitive systems within the brain is proper. I will argue that ‘inferring’ or ‘perceiving’ are (...) best conceptualized as functional terms. Since most functions we know of are multiply realizable, this opens the door for atypical inferences and perceptions that can be ascribed to various organisms and their subsystems. (shrink)

Zoals bekend is de verhouding tussen filosofie en politiek problematisch. De veroordeling van Socrates door de polis maakte diepe indruk op zijn leerling Plato. Mede om dit soort misstappen te voorkomen ontwierp deze een ideale staat waarin filosofen koningen moesten worden. Vanuit dit idee probeerde hij ook Dionysus, de heerser van Syracus, tot een wijsgerig verantwoorde politiek te brengen. De mislukking van dit Siciliaans avontuur heeft velen na hem ervan overtuigd dat filosofen zich beter niet in kunnen laten met (...) politieke besluitvorming. Immers, Plato’s poging om Dionysus tot een wijsgerig verantwoorde politiek te brengen strandde jammerlijk. Maar, filosofen zijn natuurlijk hardleers en de aantrekkingskracht van het rijk der mensen en dingen op hen, die zich zo thuisvoelen in het rijk der ideeën valt niet altijd te loochenen. Hoewel voor Plato de politieke arena van alledag wezenlijk ongeschikt bleek te zijn voor filosofische uiteenzettingen, heeft toch zijn leerling en collega Aristoteles zich nog korte tijd met het onderwijs aan de jonge Alexander de Grote bemoeid – hoewel Aristoteles’ ambities al bescheidener waren dan van Plato. Het verhaal wil zelfs, dat Alexander op diens veldtochten een exemplaar van het werk van Homerus met aantekeningen van Aristoteles erin bij zich droeg. Na de dood van Alexander werd de anti-Macedonische atmosfeer in Athene voor Aristoteles zodanig bedreigend dat hij de stad verliet, om te voorkomen ‘dat de polis zich ten tweede male aan de filosofie bezondigde.’ Wie wel in het lot van Sokrates heeft moeten delen, is Thomas More, de auteur van het in 1516 verschenen ‘Utopia’. More weigerde Henry VIII als hoofd van de kerk te erkennen en moest dat met zijn dood bekopen. Dit vonnis vloeide dus niet direct voort uit het boek waarmee More zo bekend zou worden. Wellicht had More geleerd van de eerdere moeizame betrekkingen tussen filosofie en politiek en had hij daarom besloten om zich over ‘Ou-topia’ of ‘Nus-quama’ te buigen: over niet-plaats of nergens. Het in dialoogvorm opgetekende reisverhaal gaf op indirecte wijze kritiek op het Engeland van zijn tijd. Waarschijnlijk nog belangrijker dan het vermijden van risico’s door het schrijven over een niet reëel bestaande samenleving was het voordeel dat More op die manier een geheel ander beeld van een samenleving kon opstellen en beschrijven – ongehinderd door contingente omstandigheden, praktische bezwaren of politieke obstakels. More sloot de dialoog in ‘Utopia’ af met een korte overweging, waarin de auteur zegt zich nauwelijks te kunnen voorstellen dat deze samenleving ergens gerealiseerd zou kunnen worden. Vele lezers hebben deze overweging echter niet gezien of serieus genomen, zodat er al snel een ernstig meningsverschil over het genre van de utopie ontstond: vormde een utopie een blauwdruk voor een ideale samenleving die zonder meer ingevoerd zou moeten worden, of moest de utopie veeleer gelezen worden als een mengvorm van kritiek en ideaal – kritiek op de bestaande samenleving en richtinggevend ideaal voor nastrevenswaardige veranderingen van de huidige samenleving? (shrink)

Hans‐Georg Gadamer founded philosophical hermeneutics with his masterpiece Truth and Method. One of the achievements of Gadamer has been to make “hermeneutics” a household word in philosophical and intellectual debates. Gadamer's objective is to offer a philosophical justification of this type of knowledge, which does not depend on methodology alone, yet without opening the door to the accusation of relativism. Art offers Gadamer an attractive model for the way one should think of interpretation in general. Gadamer's hermeneutics had (...) a profound and lasting influence on philosophy and all the human sciences, mainly history, literary theory, art history, jurisprudence, and theology. Especially influential were Gadamer's ideas on “The Possibility of a Philosophical Ethics”, where he called into question the primacy of Kant's ethics of duty and universal law to rediscover the essence of morality, with Aristotle and Hegel, in the realm of customs and traditions which guide us in everyday life. (shrink)

‘Wisten jullie dat je middeleeuwse privé-kapelletjes in grote kerken eigenlijk zou kunnen zien als de allereerste skyboxen? Niet alleen werden ze door rijke families gekocht om zo op de eerste rang te zitten tijdens missen, maar ze waren ook ideaal om na de dood nog lange tijd herinnerd te worden omdat je op zo'n voorname plaats lag,’ vertelt Wim Weijland. ‘Fascinerend. Maar dat zag je natuurlijk ook al in de opkomst van de portretkunst, dat mensen zichzelf wilden vastleggen voor (...) het nageslacht,’ stelt Hans Alma, ‘of in het beschrijven van heldendaden en de overlevering daarvan. Dat is eigenlijk het centrale punt in het belang dat we hechten aan overleven: dat we energie stoppen in overlevering om zo te kunnen overleven.’. (shrink)

John Rawls wordt algemeen beschouwd als een van de meest invloedrijke filosofen van de voorbije eeuw. In zijn befaamde boek 'A Theory of Justice' uit 1971 staat het principe van de rechtvaardigheid centraal dat hij beschouwt als de belangrijkste maatschappelijke waarde in de samenleving. Mensen zijn fundamenteel gelijkwaardig. Daarom is het voor Rawls evident dat een ethisch systeem zich richt tot iedereen. Natuurlijk beseft hij dat mensen niet gelijk zijn of beter gezegd, niet over dezelfde begaafdheden beschikken noch over dezelfde (...) startposities. Waar het bij hem op aan komt is de onvrijwillige achterstanden, dus achterstanden die niet gebaseerd zijn op vrijwillige keuze, weg te werken. De denktank Liberales organiseerde tussen 2012 en 2016 vijf John Rawlslezingen. Ze werden gehouden door schrijver en oud-politicus Jan Terlouw, en de hoogleraren Frank Vandenbroucke, Paul Cliteur, Philippe Van Parijs en Patrick Loobuyck. De inleidingen werden gegeven door de Liberales-kernleden Daniël Boomsma, Claude Nijs, Kasper Ossenblok, Andreas Tirez en Dirk Verhofstadt. 0Het doel van deze lezingen was om het gedachtegoed van Rawls bekend te maken bij een breder publiek en te toetsen aan de hedendaagse politieke, sociaaleconomische en maatschappelijke omstandigheden. In dit boek zijn de John Rawlslezingen en de inleidingen gebundeld. (shrink)

Protracted and bitter resistance by alter- and anti-globalisation movements shows that the globalisation of law transpires as the globalisation of inclusion and exclusion. Humanity is inside and outside global law in all its possible manifestations. But how is this possible? How must legal orders be structured, such that, even if we can now speak of law beyond state borders, no emergent global legal order is possible that does not include without excluding? Is an authoritative politics of boundaries possible that neither (...) postulates the possibility of realising an all-inclusive global legal order nor accepts resignation or political paralysis in the face of the globalisation of inclusion and exclusion? These pressing questions guide this book, opening up a vast field of enquiry that demands integrating sociological, doctrinal and philosophical perspectives and insights. (shrink)

Production of Presence is a comprehensive version of the thinking of Hans Ulrich Gumbrecht, one of the most consistently original literary scholars writing today. It offers a personalized account of some of the central theoretical movements in literary studies and in the humanities over the past thirty years, together with an equally personal view of a possible future. Based on this assessment of the past and the future of literary studies and the humanities, the book develops the provocative thesis (...) that, through their exclusive dedication to interpretation, i.e. to the reconstruction and attribution of meaning, the humanities have become incapable of addressing a dimension in all cultural phenomena that is as important as the dimension of meaning. Interpretation alone cannot do justice to the dimension of "presence," a dimension in which cultural phenomena and cultural events become tangible and have an impact on our senses and our bodies. Production of Presence is a passionate plea for a rethinking and a reshaping of the intellectual practice within the humanities. (shrink)

Hans D. Sluga; II—On Sense, Proceedings of the Aristotelian Society, Volume 65, Issue 1, 1 June 1965, Pages 25–44, https://doi.org/10.1093/aristotelian/65.1.25.

Die Frage nach dem Verhältnis von Moral und Philosphie der Moral stellt sich für den Verfasser als Frage nach dor Notwendigkeit einer philosophischen Ethik sowohl grundsätzlich wie insbesondere heute. In dem Beitrag wird gezeigt, daß in zweierlei Hinsicht mit Recht und triftigen Gründen von der Notwendigkeit einer philosophischen Ethik gesprochen werden kann: 1) in Hinblick auf das systematische Verhältn is von Moral und philosophischer Ethik und 2) im Hinblick auf das geschichtliche Verhältnis beider, das durch die Strukturunserer gegenwärtigen Lebenswelt begründet (...) ist. Die grundlegende den Rahmen für die anderen vorgebende These des Aufsatzes lautet: Philosophische Ethik ist aufgrund der allgemeinen Züge, Bedingungen und Folgeerscheinungen demokratisch verfaßter hochkomplexer Industriegesellschaften struktur-funktional notwendig, da Gesellschaften dieses Typs eine notwendigerweise amorphe Öffentlichkeit ausbilden und wegen des Verlustes allgemein verbindlicher Weltbilder sowie durch die zwangsläufige Partikulariesierung der Lebensverhältnisse, die eine Privatiserung der Religionen im Gefolge hat, eine Lebensbedrohende Dialektik von Pluralismus der Moralen und abstrakter Einheitsmoral erzeugen. (shrink)

How ought we to deal with our embodied existence–-and particularly the emotion of grief–-in the light of the gospel? Gregory of Nyssa recognizes the embodied character of our emotional lives, but he refuses to exempt the passion of grief from moral evaluation. While the Cappadocian father is attuned to the powerful role that the emotion of grief plays in our lives, he is also keenly aware of the fallen character of the body and of the problematic character of the passions. (...) For Nyssen, grief and moral theology do not belong to two separate worlds. (shrink)

Hans-Georg Gadamer is considered to have made the most important contribution to hermeneutics of this century through his major work, Truth and Method. Born in Marburg on February 11, 1900, he earned his doctorate under Paul Natorp, the Plato scholar, in 1922 and completed his habilitation thesis on Plato's dialectical ethics under Martin Heidegger in 1928. He spent the major portion of his teaching career at the University of Heidelberg, becoming emeritus professor in 1968. In retirement he became widely (...) known in the United States through his regular fall courses at Boston college and his numerous lectures at major universities throughout the century. (shrink)

Chapter 7 of Robot was my first presentation of a surprising chain of reasoning. I wanted to rewrite it, but didn't have the energy in time for publication. Now that the pressure is off, and my visceral comfort with the ideas has risen, I'd like to present them more compellingly. This piece is a start.

"All men by nature desire to know"-this is the famous first sentence of Aristotle's Metaphysics. It is interesting to note how knowledge, at least since Aristotle, could be understood as a desire, as a mental craving, so to speak. When understood as a desire, knowledge necessarily goes along with a certain absence, a lack. Those who crave for knowledge are not yet fully in its possession, they are still on the search.